สองสามวันก่อนอากาศในกรุงเทพฯ ดูขะมุกขะมัวมาก ลมที่เคยพัดโชยเอื่อย ๆ ยามเช้าหายไปอย่างไร้ร่องรอย ทิ้งให้ใบไม้หยุดนิ่งไม่ไหวติงเหมือนเคย ผมรู้สึกหายใจไม่ค่อยคล่อง และเมื่อประกอบกับอาการหวัดที่เป็นอยู่ก็ยิ่งทำให้รู้สึกแย่ลงไปอีก
ระหว่างข้ามสะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้ามาทำงาน ผมสังเกตว่ากรุงเทพฯ มีหมอกสีน้ำตาลปกคลุมอยู่จนมองไม่เห็นตึกสูง ๆ ที่ชินตา พระอาทิตย์ยามเช้าก็ดูเหมือนหลอดไฟสลัว ๆ ช่างอึมครึมยิ่งนัก
บรรยากาศแบบนี้สำหรับคนรุ่นผมจะชวนให้นึกถึงหนังซุปเปอร์ฮีโร่รุ่นเก่าของญี่ปุ่นขึ้นมาทันที ก่อนตัวร้ายจะมาปรากฏกาย บรรยากาศมาคุแบบนี้จะต้องนำมาก่อนเสมอ
แล้วบรรยากาศมาคุแบบนี้เกิดขึ้นที่บ้านเราได้ยังไงกัน?
สมองผมจึงแว่บคิดงานวิจัยชิ้นหนึ่งที่เคยมีโอกาสร่วมทำเมื่อหลายปีก่อนเรื่อง “การพัฒนาเมือง” โจทย์ของงานวิจัยชิ้นนั้นเพื่อตอบคำถามว่าเราจะพัฒนาเมืองให้บรรลุเป้าหมาย sustainability ได้อย่างไร ตอนนั้นคำว่า “ยั่งยืน” ยังไม่แพร่หลาย แต่เราตระหนักถึงสัญญาณที่ส่งออกมาจากการพัฒนาเมืองที่เน้นการพัฒนาวัตถุเป็นหลักมาแล้วว่ามันส่งผลกระทบต่อ “เมือง” และ “ผู้คนในเมือง” อย่างไร
เมืองร้อนขึ้นเพราะเต็มไปด้วยตึกที่บดบังทางลมไม่ให้ไหลพัดผ่านเข้ามาในเมือง อากาศจึงสกปรกเต็มไปด้วยฝุ่นละออง ตอนนั้นเราเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า ventilation ของเมืองที่หายไป เมืองกลายเป็นเรือนกระจกที่ขังชีวิตนับล้านไว้ภายใน น้ำท่วมน้ำขังแทบจะทุกรอบที่ฝนตก คูคลองที่บรรพบุรุษขุดสร้างไว้กลายเป็นสิ่งไร้ค่าและสกปรก พื้นที่สีเขียวที่เคยเป็นแหล่งฟอกอากาศบริสุทธิ์ให้ชุมชนเมืองได้ลดน้อยลงอย่างน่าใจหายกลายสภาพเป็นตึกรามและเส้นทางคมนาคม
ความสมดุลของธรรมชาติในเมืองถูกสังเวยให้แก่ “ความเจริญ” ที่มาพร้อมกับ “ราคาที่ดินที่แพงลิบลิ่ว” ตามสไตล์วัตถุนิยมเต็มรูปแบบเพื่อสร้างตึกรามสูงใหญ่ เป็นที่พักแนวตั้ง ออฟฟิศ และคอมเพล็กซ์ที่ทันสมัย การใช้ชีวิตแบบปลายนิ้วสัมผัสเพื่อตอบสนองความเร่งรีบยิ่งเร่งเร้าให้เมืองที่น่าอยู่และมีชีวิตชีวาหายไป มีแต่ความเร่งร้อน เน้นความสุขสบายส่วนตัว ไม่สนใจส่วนรวม วิถีชีวิตดั้งเดิมสูญหายไปอย่าไร้ร่องรอยจนต้องมาฟื้นฟูกันขนานใหญ่ กลายเป็นเรื่องโบราณที่หาชมได้ยากในยุคปัจจุบันจนต้องตีตั๋วเข้าชมไปรื้อฟื้นอดีตกัน
นี่คือผลพวงของการพัฒนาที่ “ขาดความสมดุลย์” ระหว่างการพัฒนาทางวัตถุ กับการพัฒนาด้านจิตใจและความอยู่เย็นเป็นสุขของพี่น้องประชาชน
หมอกสลัวในวันนี้จึงเป็นผลมาจากการพัฒนาที่ขาดการคิดวิเคราะห์และวางแผนอย่างรอบคอบและเป็นระบบในอดีต ไม่ใช่เพิ่งเกิดในวันนี้
ว่าแล้วก็ไอต่อไป แค๊ก ๆ ๆ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น